Nakkaş–Başakşehir motorway

Elke dag rijden miljoenen voertuigen door de knelpunten van Istanbul, waardoor de economische polsslag van de stad wordt belemmerd. Het traject Nakkaş–Başakşehir van de Noordelijke Marmara-snelweg belooft een doorbraak: een 31 kilometer lange corridor met een 1,6 kilometer lange brug die vrachtverkeer omleidt, files vermindert en rechtstreeks aansluit op de nieuwe luchthaven van Istanbul. De financiering van meer dan 1,4 miljard euro aan eigen vermogen en debt financing vereiste een ongewoon brede coalitie van publieke en private actoren. Centraal stonden twee Europese exportkredietinstellingen: het Zwitserse SERV en het Nederlandse Atradius DSB. In dit interview leggen Alexander Otten, Senior Vice President - Export Finance bij SERV, en Alexander Otten, Senior Project Finance bij Atradius DSB, uit waarom hun samenwerking doorslaggevend was en wat het project zegt over de toekomst van internationale infrastructuurfinanciering.

Wat onderscheidt volgens u het traject Nakkaş–Başakşehir als een project dat de toekomst van mobiliteit en logistiek in Turkije zal bepalen?

Vira Tsymbalyuk: Wat dit project zo strategisch maakt, is dat het niet alleen een nieuwe snelweg toevoegt, maar ook de manier waarop een hele stad functioneert hervormt. Door het doorgaande verkeer uit het dichtbevolkte centrum van Istanbul te halen, zal het de luchtkwaliteit aanzienlijk verbeteren, geluidsoverlast verminderen en de reistijd voor miljoenen mensen verkorten. Tegelijkertijd versterkt de directe verbinding met de luchthaven de rol van Istanbul als internationale hub. Met andere woorden, het is niet alleen een infrastructuurproject, maar ook een economische katalysator die het concurrentievermogen van de stad voor de komende decennia zal verbeteren.

Alexander Otten: Ik zou hieraan willen toevoegen dat de strategische impact veel verder reikt dan Istanbul. Dit traject sluit het laatste gat in de Noordelijke Marmara-snelweg en creëert een doorlopende oost-westcorridor tussen Europa en Azië. Voor handel en industrie is dat een transformatie. Het verhoogt de veerkracht van de toeleveringsketen op een moment dat de wereldwijde logistiek onder druk staat, en het toont aan dat Turkije zelfs in een volatiele economische omgeving nog steeds grootschalige internationale financiering kan aantrekken. Die combinatie van lokaal voordeel en mondiale betekenis is wat dit project zo bijzonder maakt.

Hoe raakten SERV en Atradius DSB bij het project betrokken?

Vira Tsymbalyuk: Onze betrokkenheid kwam tot stand via Heitkamp Construction Swiss, dat belast was met het ontwerp en de bouw van vier viaducten en de aanschaf van gespecialiseerde materialen en apparatuur voor het traject Nakkaş–Başakşehir. Wat op het eerste gezicht een routineuze leveringsovereenkomst leek, was in feite van cruciaal belang om de werkzaamheden op schema te houden. In de volatiele markt van Turkije brachten dergelijke exporten aanzienlijke tegenpartij- en betalingsrisico's met zich mee. Door dekking te bieden, stelde SERV de Zwitserse leverancier in staat om veilig deel te nemen, waardoor een kwetsbare toeleveringsketen werd omgezet in een betrouwbare bijdrage aan een project van wereldwijde omvang. Alexander Otten: Atradius DSB raakte betrokken via Ballast Nedam International Projects. Ballast Nedam is niet alleen een Nederlandse aannemer, maar ook een bedrijf met een lange staat van dienst op het gebied van technisch veeleisende en politiek gevoelige projecten. Hun deelname aan de snelweg onderstreepte hoe Nederlandse expertise een rol blijft spelen in projecten van internationale omvang.

Het was onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat die expertise kon worden ingezet zonder blootstelling aan financiële onzekerheid. Dat is de essentie van een exportkredietinstantie: wij nemen risico's op die de particuliere markt niet kan nemen, zodat nationale bedrijven met vertrouwen kunnen deelnemen aan projecten die economieën en regio's transformeren. Vertrouwen in projecten die economieën en regio's transformeren.

Welke belangrijke risico's hebt u vooraf geïdentificeerd? Zijn er specifieke uitdagingen gerezen doordat het project in Turkije werd uitgevoerd?

Alexander Otten: De aanleg van een snelweg door het hart van de dichtstbevolkte stad van Europa bracht onvermijdelijk milieu- en sociale kwesties met zich mee. Grondaankoop, hervestiging en de impact op omliggende gemeenschappen waren bijzonder gevoelige onderwerpen, die een grondige beoordeling door alle betrokken partijen vereisten.

Vira Tsymbalyuk: Precies. In oktober 2022 werd de bouw zelfs opgeschort om te voldoen aan internationale normen op het gebied van hervestiging en onteigening. Pas nadat corrigerende maatregelen waren genomen, konden de werkzaamheden begin 2024 worden hervat. Tegelijkertijd zorgde de economische situatie in Turkije voor een extra risico: aanhoudende inflatie, wisselkoersschommelingen en onzekerheid op de markt bemoeilijkten zowel de aanbesteding als de financiering. Dat waren geen marginale kwesties – ze hadden invloed op elke fase van het project.

Alexander Otten: De doorslaggevende factor bij het overwinnen van deze risico's was afstemming. Bij grote infrastructuurprojecten zijn vaak veel kredietverstrekkers, sponsors en instanties betrokken, die elk hun eigen prioriteiten hebben. Zonder coördinatie leidt die complexiteit al snel tot verlamming. Door consequent één standpunt in te nemen, gaven SERV en Atradius DSB aan de financiële gemeenschap het signaal dat de risico's niet alleen waren geïdentificeerd, maar ook gezamenlijk werden gedragen en gedekt. Dat veranderde de toon van de onderhandelingen. Het gaf banken het vertrouwen om door te gaan met het verstrekken van leningen en sponsors de zekerheid dat het project niet zou worden gedwarsboomd door tegenstrijdige eisen. In een omgeving van economische volatiliteit en verscherpt toezicht was die eensgezindheid de reden dat het project op koers bleef.

Hoe hebben jullie bijgedragen aan dit project en hoe vulden jullie rollen elkaar aan?

Vira Tsymbalyuk: Onze bijdragen waren verschillend, maar onderling afhankelijk. Atradius DSB verstrekte een verzekeringsdekking voor een bankenconsortium dat ongeveer 200 miljoen euro aan leningen verstrekte, terwijl SERV het project ondersteunde met ongeveer 240 miljoen euro aan koperskredietverzekering, waarvan de helft werd herverzekerd door de Poolse ECA KUKE. Door verschillende lagen van de financiering te dekken, zorgden wij ervoor dat de risico's werden gespreid in plaats van geconcentreerd. Die diversificatie gaf de hele structuur veerkracht in een volatiele markt.

Alexander Otten: Precies. De kracht van de regeling lag niet in de omvang van elke bijdrage, maar in hoe ze in elkaar pasten. Atradius DSB stelde de commerciële kredietverstrekkers veilig, SERV verankerde de kopersfinanciering en KUKE deelde het risico. Wat een fragiele financiering had kunnen zijn, werd een evenwichtig kader dat banken en aandeelhouders van Nakkas het vertrouwen gaf om meer dan 1,4 miljard euro vrij te maken in een onzekere economie.

Hoe zag de samenwerking tussen verzekeraars, banken, exporteurs en lokale partners er in de praktijk uit?

Vira Tsymbalyuk: In het begin maakte het grote aantal belanghebbenden de coördinatie moeilijk. We hadden commerciële banken, drie ECA's, ICIEC, internationale adviseurs, Turkse en Koreaanse sponsors – elk met verschillende prioriteiten. Zonder structuur dreigde die diversiteit te leiden tot verlamming. Het keerpunt was de oprichting van een coördinatiecentrum, een platform waar alle partijen op gelijke voet konden samenkomen. Toen dat eenmaal was gerealiseerd, werd de complexiteit een troef: elke actor kon zijn expertise inbrengen zonder het proces te vertragen.

Alexander Otten: En het platform diende niet alleen voor communicatie, het zorgde ook voor discipline. Beslissingen konden sneller worden genomen, conflicterende standpunten konden eerder worden opgelost en risico's konden gezamenlijk worden gemonitord. Bij transacties van deze omvang is governance net zo belangrijk als kapitaal. Zonder governance kan zelfs de best gestructureerde financiering onder zijn eigen gewicht bezwijken.

Hoe verliep de samenwerking tussen SERV en Atradius DSB in de praktijk?

Alexander Otten: De samenwerking met SERV was doorslaggevend. Vanaf het begin hebben we onze standpunten op elkaar afgestemd en met één stem gesproken. Die eensgezindheid gaf exportkredietinstellingen echte invloed in de onderhandelingen. In plaats van marginale spelers werden we actieve partners die de uitkomst bepaalden.

Welke lessen neemt u mee uit dit project?

Alexander Otten: De belangrijkste les is dat afstemming vroeg moet beginnen. Bij een financiering van deze complexiteit leidt elke week van aarzeling in het begin tot maanden vertraging verderop in het proces. Het is niet alleen efficiënt om vanaf het begin overeenstemming te bereiken tussen kredietverstrekkers en agentschappen, het is ook van cruciaal belang. Een tweede les is de onmisbare rol van onafhankelijke adviseurs. Hun neutraliteit en technische expertise zorgen voor de discipline die ervoor zorgt dat alle deelnemers vanuit dezelfde realiteit werken. Dit project heeft duidelijk gemaakt dat bij moderne infrastructuurfinanciering governance en transparantie net zo cruciaal zijn voor succes als kapitaal zelf.

Vira Tsymbalyuk: Mijn perspectief is breder. Grote internationale projecten worden nu blootgesteld aan een samenloop van systeemrisico's: geopolitieke schokken, verschuivende nationale belangen, kwetsbare toeleveringsketens. Geen enkele exportkredietinstelling, hoe sterk ook, kan een project tegen verstoringen van die omvang beschermen. Maar wanneer ECA's gezamenlijk optreden, kunnen we volatiliteit omzetten in iets beheersbaars. Dat is wat onze samenwerking met Atradius DSB heeft opgeleverd: niet alleen risicodeling voor een snelweg, maar ook een demonstratie van hoe agentschappen hun effectiviteit kunnen vergroten door samen te werken. Voor mij is dat de blauwdruk voor de toekomst.

Onzekerheid omzetten in mogelijkheden

De snelweg Nakkaş–Başakşehir is meer geworden dan een transportverbinding; het is een demonstratie van hoe complexe internationale projecten kunnen worden gefinancierd en gerealiseerd te midden van volatiliteit en kritische blikken. Zoals Alexander Otten opmerkte: “Door de samenwerking tussen Atradius DSB en SERV zijn exportkredietinstellingen van marginale deelnemers uitgegroeid tot centrale architecten van de deal.” Die transformatie was belangrijk: door hun standpunten op één lijn te brengen en met één stem te spreken, gaven de agentschappen kredietverstrekkers vertrouwen, stelden ze sponsors gerust en maakten ze het mogelijk dat een investering van meer dan 1,4 miljard euro van ambitie naar realiteit werd omgezet.

Voor Vira Tsymbalyuk belichaamt het project een bredere les. “Grootschalige infrastructuur wordt nu evenzeer bepaald door geopolitiek en kwetsbare toeleveringsketens als door techniek en financiën”, reflecteerde zij. “Geen enkel exportkredietagentschap kan die last alleen dragen. Maar wanneer we gezamenlijk optreden, wordt onzekerheid mogelijkheid.”

Hun perspectieven leiden gezamenlijk tot dezelfde conclusie. De snelweg Nakkaş–Başakşehir is niet alleen een verhaal over wegen en bruggen, maar ook over instellingen die leren om risico's om te zetten in veerkracht. In een tijdperk dat wordt gekenmerkt door volatiliteit, is eenheid onder exportkredietinstellingen meer dan een kracht – het is de voorwaarde voor het bouwen van wat anders niet gebouwd zou kunnen worden.

Contact 

Wilt u meer weten over hoe de producten van Atradius Dutch State Business de groei van uw onderneming kunnen ondersteunen? 

Bekijk hier onze productpagina voor meer informatie.